Türk Yargı sistemi içerisinde ekran da görülen adli, idari, uyuşmazlık ve Anayasa mahkemeleri düzeyinde her aşamada uyuşmazlığın çözümü için bilirkişi görüşüne ihtiyaç duyulmaktadır. Bilirkişi, yargı ve yargılamanın her kademesinde hizmet ürütme konumundadır. Bilirkişi, hem hâkimin ilmi yardımcısı, hem de tüm tarafların bilimsel açıklayıcısı-uzmanıdır. Bilirkişi, mahkemede üçüncü kişi konumundadır. Hâkim ve taraflara aynı mesafede kalarak subjeleri irdeleyen, objektif bilimsel uygulamayı tecrübesi ile ortaya koyan aydınlatıcı, yol gösterici kişi veya kurumdur.
Bilirkişi, Olay-Vaka-Eylemi bilimin kabul ettiği metot kapsamında (Her uzmanın aynı sonuca erişeceği ilmi metodu kullanarak) vakayı üç boyutlu fotoğraf halinde ortaya koyan/açıklayan, Olay-Vaka-Eylem içerisinde olmakla birlikte bilinmeyen/farkına varılmayan unsuru/tespiti belirleyen, olayı tüm detaylarıyla rekarnasyon şeklinde yeniden canlandıran/yaşatarak hukuki sınırlar içerisinde yetkili olduğu çerçevede yorumlayarak mantıki ve kabul edilebilir sonuç üreten kişi veya kurumdur.
Hukuk Muhakemeleri Kanunun 266. maddesinde; “mahkeme, çözümü hukuk dışında özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde, taraflardan birinin talebi üzerine, yahut kendiliğinden bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir”.
Ceza Muhakemesi Kanunun 63.maddesinde; “çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına…”
24.11.2016 tarihli Bilirkişilik Kanunu 1. maddesinde; “Bu Kanunun amacı; bilirkişilerin nitelikleri, eğitimi, seçimi ve denetimine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi ile bilirkişilik için etkin ve verimli bir kurumsal yapı oluşturulmasıdır. Bu Kanun adli, idari ve askerî yargı alanında yürütülen her türlü bilirkişilik faaliyetini kapsar. Kanunlarda bilirkişilik hizmeti verebileceği öngörülen kurumlar ile yargı mercilerinin talebi üzerine bilimsel ve teknik görüş bildiren kamu kurum ve kuruluşları bu Kanunun kapsamı dışındadır” denilmiştir, şeklinde yasal tanım kapsamında bilirkişilik uyuşmazlığı, özel teknik ve bilgi ile çözümlenme yöntemidir.
Yargı ve yargılama önünde uyuşmazlık konusunda gerçeğin meydana çıkartılıp, beyan edilmesi ve bu beyanında bilim ve fenne uygun olarak yasal kapsamda delil niteliğine eriştirilmesinde hizmet üretmek bilirkişiliktir.
Bilirkişilikten beklenen amaç, gerçeğe erişmek doğrultusundadır. Bunun için hukuku uygulayan hâkimin genel hukuk bilgileri ve uygulamaları dışında, önüne gelmiş davanın niteliğine göre teknik ve detay bilgilerine erişmesi mümkün olmadığından doğal olarak bilirkişiye müracaat etme zorunluluğu ortaya çıkmaktadır.
Özetle; yargı önünde gelmiş ve dava konusu edilmiş, olay veya eylemin nerede, hangi şartlarda nasıl, ne zaman gerçekleştiğini, yargıcın birebir tüm davalarda gözlemleme imkânı yoktur. Yargıcın önüne gelmiş dosya kendisinin hayat boyu hiç uğramadığı bir mekânda bilmediği diğer etkenler kapsamında oluştuğundan bunların bilirkişi kapsamında delillendirilmesini istemek en doğal hakkıdır. Hâkimin erişeceği kanaati de bu verilerin gerçek doğrultuda objektif delil olarak belgelenmesi ile mümkündür.
Bilirkişi, uyuşmazlık konusu oluşmuş olayda, hâkimin objektif gözü, kulağı olup vicdani olarak kanaat üretmesine araçtır. Yargı makamı sadece tarafların gösterdiği ispat vasıtaları veya onların değerlendirilmesine ait hukuki mütalaa ile yetinmeyip bizzat kendisi de gerçeği araştırmak, bulmak için gerekli girişimlerde bulunmak zorundadır. Yargıcın vicdani kanaatine gerekçe oluşturacak, o dava ile ilgili delil olabilecek her türlü veriyi elde etme girişimi yargılamanın doğal gereği olup, mevcut hukuk sistemi içerisinde de zorunlu bir ihtiyaçtır.
Bilirkişi, uyuşmazlık konusu olan ve çözümü için özel veya teknik bir bilgi gereken meselede, hâkimde eksik olan özel veya teknik bilgiyi tamamlayan, hâkime yardımcı kişi konumundadır. İşte, bilirkişinin sahip olduğu özel veya teknik bilgiyi olaya uygulamak suretiyle beyan ettiği görüşünü içeren bilirkişi raporu takdiri delil teşkil eder. Örneğin, fren mesafesi dikkate alınarak aracın hızı, binanın projeye uygun olup olmadığı gibi konularda bilirkişi görüşüne başvurulabilir.
DAHA DETAYLI BİLGİ ALMAK İÇİN BİZİ ARAYABİLİRSİNİZ.
